KOŁOMYJSKO – POKUCKIE ROCZNICE ORAZ ŚWIĘTA W 2019 ROKU

Kołomyjsko-Pokuckie rocznice i święta w 2019 roku

 

805 lat temu Król halicki Koloman miał założyć Kołomyję. Badania archeologów dowodzą istnienia grodu kilkaset lat wcześniej.

595 lat temu król Władysław Jagiełło 4 października 1424 roku potwierdził prawo magdeburskie nadane miastu przez króla Kazimierza Wielkiego

450 lat temu w 1569 roku uchwałą Sejmu Koronnego w Lublinie Żydzi zostali zrównani w prawach z mieszczanami i otrzymali zgodę na zamieszkanie w rynku oraz budowę synagogi i cmentarza

430 lat temu w 1589 roku Turcy z Tatarami wycięli w pień ludność Kołomyi i doszczętnie spalili miasto

155 lat temu 5 sierpnia 1864 roku na stokach warszawskiej cytadeli stracono Romualda Traugutta, dyktatora Powstania Styczniowego. Do dziś na pokuckich cmentarzach spoczywają powstańcy, w Kołomyi są to: Lubin Biskupski, Karol Ciesielski, Wincenty Holler, Bolesław Jasieński, Łukasz Jasiński, Karol Kraft, Żegota Krauss, Rafał Ostrowski, Józef Pic, Franciszek Prager, Antoni Praschil, Bronisław Słonecki, Alfred Stańkowski, Jan Szymeczko, Kazimierz Witosławski oraz Ci których przywróci naszej historii Towarzystwo Miłośników Kultury Kresowej, prowadzące od 10 lat prace renowacyjne na naszym cmentarzu

145 lat temu w 1874 koloniści niemieccy wybudowali zbór ewangelicko-augsburski na Baginsbergu

.

200 rocznica urodzin Stanisława Moniuszki (ur. 5 maja 1819 roku), kompozytora oper narodowych – 2019 Rok Moniuszkowski

125 lat temu w stulecie Powstania Kościuszkowskiego wmurowano na ratuszu tablicę poświęconą Tadeuszowi Kościuszce. W powstaniu tym Pokucie reprezentowali: Michał Pągowski z Niżniowa i trzej hrabiowie Dzieduszyccy z Gwoźdźca

120 lat temu 1 sierpnia 1899 roku SS. Urszulanki przybyły do miasta i otworzyły szkołę [zob. GK nr 2 z 1995, GK nr 3 z 1995, GK nr 4 z 1995]

105 lat temu 5 sierpnia 1914 roku rozpoczęła się dla Austro-Węgier Wielka Wojna. Kołomyjska młodzież z 38 Polskiej Drużyny Strzeleckiej i Drużyny Sokolej wyruszyła do Legionów Polskich. W październiku legioniści przekroczyli Karpaty Wschodnie i stoczyli walki z Rosjanami w rejonie Nadwórnej i Żabiego. Były to pierwsze polskie oddziały wojskowe, jakie pojawiły się na Pokuciu po 142 latach niewoli. 15 września Rosjanie wkroczyli do Kołomyi paląc doszczętnie Mariahilf.

100 lat temu, po majowym zwycięskim wystąpieniu zbrojnym na całym Pokuciu Polskiej Organizacji Wojskowej z oddziałami Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej, 23 sierpnia 1919 roku po 147 latach Kołomyja powróciła do Rzeczypospolitej.

90 lat temu 27 października 1929 roku odsłonięto w rynku pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego [zob. GsP nr 2 z 1994]

80 rocznica wybuchu II Wojny Światowej – 1 września 1939. Polska jako pierwsza stawiła czoła niemieckiej agresji. Nasz kołomyjski 49 Huculski Pułk Strzelców stoczył w kampanii wrześniowej bohaterską walkę z Niemcami pod Lwowem za co odznaczony został Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari. 106 żołnierzy tego pułku pod komendą mjr. Eugeniusza Lityńskiego wkroczyło do Lwowa. Byli to jedyni żołnierze z całej Grupy Armii gen. Kazimierza Sosnkowskiego, idącej na odsiecz miastu „Semper Fidelis”.

80 rocznica sowieckiej agresji na Polskę – 17 września 1939 roku, dwa dni później Armia Czerwona po raz pierwszy zajęła Kołomyję.

75 lat temu 28 marca 1944 roku Armia Czerwona po raz drugi zajęła Kołomyję. Pokucie odłączono od II Rzeczypospolitej i wcielono do Ukraińskiej SRR a ludność narodowości polskiej po sześciu wiekach bytności wypędzono, przesiedlając ją na ziemie poniemieckie włączone do PRL. Ich los podzieliło 1,12 mln Polaków

75 rocznica bitwy pod Monte Cassino (18 maja 1944 roku). Na cmentarzu spoczywają Pokucianie: st. strz. Barylak Władysław z Nadwórnej, ppor. Chałupa Leon z Nowosielicy, st. strz. Czapor Władysław z Michalcza, st. strz. Deckert Franciszek z Nadwórnej, strz. Dwojak Władysław z Oknian, ppłk Fanzlau Karol oficer 49 pp, kpr. Gancarz Jan z Bednarówki, st. strz. Guzek Stanisław z Bednarówki, kan. Kopytko Michał z Puźnik, st. uł. Lis Zbigniew z Rafajłowej, kpr. Najdowicz Ignacy ze Śniatyna, kpr. Nickowski Józef z Kosowa, strz. Piwowarczyk Mikołaj z Pniowa, mjr art. Stojewski-Rybczyński Józef z Tłumacza, strz. Syposz Marcin z Tarnowicy Polnej, bomb. Szafran Karol i st. strz. Szafran Józef obaj z Hołoskowa, plut. Szylkret Franciszek z Kołomyi i kpr. Szymański Jan z Hołoskowa

75 rocznica, 6 czerwca 1944 roku operacji „Overlord” (D – Day) lądowania aliantów w Normandii z udziałem Polaków otwierającej drugi front w Europie.

75 rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. Powstanie zainicjowane przez Armię Krajową rozpoczęło się w dniu 1 sierpnia 1944 roku o godz. „W” (17:00). Prowadzone były zacięte walki z niemieckim okupantem przez 63 dni, do upadku powstania 3 października 1944 roku. W Powstaniu brali również udział Pokucianie: ppor. Adam Dąbrowski „Puti” (1921-1944), rodem z Czerniowiec, uczeń Gimnazjum KKJ w Kołomyi, cichociemny, kpr. Andrzej Jaruzelski (1927-1974), syn właściciela Załucza Górnego pow. Śniatyn, st. strz. Tadeusz Owiński „Maciuś” (1904-1995) z Kołomyi , kpt. Józef Rybicki „Andrzej” (1901-1986) z Kołomyi, szef Kedywu Okręgu Warszawa AK, współzałożyciel KOR-u.

W dniach 15-23 września 1944 roku żołnierze 1 Armii LWP dowodzonej przez gen. Zygmunta Berlinga usiłowali nieść pomoc powstańcom Warszawy. W walce tej polegli Pokucianie: szer. Antos Józef z Wołosowa, szer. Bartkow Stefan z Chocimierza, sierż. Bruch Wolf z Obertyna, kpr. Bularz Stanisław z Gwoźdźca, bomb. Flok Ludwik z Kołomyi, szer. Gacek Mieczysław z pow. tłumackiego, szer. Glazer Karol z pow. śniatyńskiego, szer. Gontarek Michał z Czeremchowa, kpr. Grocholski Kazimierz z Gwoźdźca, szer. Grzegorczyn Paweł z Hostowa, szer. Knignicki Władysław z Horodenki, szer. Kogut Piotr z Ottynii, kpr. Kowalewski Franciszek z Horodenki, szer. Kruk Michał z Obertyna, szer. Makogen Bazyli z Olejowej Kolorówki, szer. Monastyrski Stanisław z Rosochacza, kpr. Orzech Stanisław z Hołoskowa, szer. Pieruk Władysław ze Świętego Józefa, kan. Sawczyński Jan z Horodenki, szer. Szumski Antoni z Albinówki, st. szer. Tyczyński Jan z Horodenki, kpr. Wałowski Piotr z Rosochacza, szer. Wysocki Piotr z Krasiłówki, szer. Wójcik Jan z Kamionki, chor. Zebura Karol z Bitkowa i kpr. Zierkiewicz Jan z Hawryłówki

75 rocznica wyzwolenia Ankony (Włochy) przez 2. Korpus Polski gen. Władysława Andersa w ramach tzw. operacji adriatyckiej prowadzonej samodzielnie przez 2 Korpus – 18 lipca 1944 roku. Polegli w tej operacji pochowani są na Cmentarzu Wojennym w Loreto.

75 rocznica walk w dorzeczu rzek Cesana – Metauro – od 19 do 22 sierpnia 1944 roku.
Bitwa nad rzeką Metauro położoną na północ od Ancony była najcięższa, jaką 2. Korpus Polski gen. Władysława Andersa stoczył nad Adriatykiem. W tej bitwie poległ 20 sierpnia 1944 roku Kołomyjanin plut. pchor.. Zenobiusz Wankiewicz – dowódca czołgu w Pułku 6 Pancernym „Dzieci Lwowskich”

30 lat temu w styczniu 1989 odbył się na Ostrowiu Tumskim we Wrocławiu pierwszy „kołomyjski opłatek” ” a państwo nasze w wyniku pokojowej rewolucji ruchu społecznego „Solidarność” odzyskało suwerenność i niepodległość

W tym roku wspominamy:

Józefa Skupniewicza (1849-1928), wybitnego dyrektora Państwowego Gimnazjum Męskiego w Kołomyi, założyciela Parku Studenckiego w 170 rocznicę jego urodzin

Mariana Załuckiego (1920 Kołomyja-1979), satyryka kabaretów warszawskich „U Lopka”, „Dudek” i programu „Podwieczorek przy mikrofonie”

Romana Palestra (1907 Śniatyn-1989), kompozytora, autora przeboju Baby, ach te baby i muzyki do filmu Zakazane piosenki,

Jerzego Boronia (1924 Kołomyja-1989), artystę rzeźbiarza,

Romana Turskiego (1923 Kołomyja-1999), dziennikarza i podróżnika, który odwiedził 150 krajów

Irenę Dziedzic (1925 Kołomyja-2018/19), dziennikarkę i pierwszą damę TVP w latach 60/80, twórczynię programu „Tele-Echo”

Zbigniewa Horbowego (1935 Łanczyn-2019), artystę plastyka, wybitnego projektanta szkła użytkowego

BK