KOŁOMYJSKO – POKUCKIE ROCZNICE ORAZ ŚWIĘTA W 2021 ROKU
Sejm RP ustanowił patronów roku 2021 roku. Uhonorowani zostali: pisarz science-fiction Stanisław Lem (12/13.09.1921 Lwów-27.03.2006 Kraków, 100 rocznica urodzin), poeta Cyprian Kamil Norwid (24.09.1921 Głuchy-23.05.1883 Paryż, 200 rocznica urodzin), poeta pokolenia Kolumbów Krzysztof Kamil Baczyński (22.01.1921 Warszawa-4.08.1944 Warszawa, 100 rocznica urodzin), poeta Tadeusz Różewicz (9.10.1921 Radomsko-24.04.2014 Wrocław, 100 rocznica urodzin), oraz kardynał Stefan Wyszyński (3.08.1901 Zuzela-28.05.1981 Warszawa, 40 rocznica śmierci i 120 urodzin).
2021 rok będzie także w Polsce rokiem Konstytucji 3 Maja, uchwalonej 230 lat temu w 1791 r. przez Sejm Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Reformę konstytucyjną państwa zwieńczył uchwalony 20 października 1791 r. akt Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów, który zakładał, że Litwa ma być reprezentowana jako równoprawny partner. Dlatego Litwa świętuje wraz z nami. Była to pierwsza konstytucja w Europie przed francuską (wrzesień 1791) i druga po amerykańskiej (1787). Akt ten wprowadził trójpodział władzy, niósł gwarancje swobód obywatelskich, tradycje chrześcijańskie, tolerancję i wartości Oświecenia.
Ilustr. Jan Matejko, Uchwalenie Konstytucji 3 Maja, olej 1891, Zamek Królewski w Warszawie.
https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/komunikat.xsp?documentId=71D186DF43A23C4DC125862D0079916F
BK
610 lat temu z 1411 roku, czasów panowania króla Władysława Jagiełły, pochodzi najstarsza informacja o kołomyjskim zamku. Prawdopodobnie zlokalizowany był w miejscu najstarszego cmentarza żydowskiego przy ul. Okopy cmentarne. Przedstawiona ilustracja równie dobrze obrazuje wygląd późniejszego zamku kołomyjskiego z połowy XVII wieku.
Ilustr. Rekonstrukcja zamku drewnianego w średniowieczu w: Kazimierz Mokłowski (rodem z Kosowa), Sztuka ludowa w Polsce, Lwów 1903.
BK
565 lat temu w 1456 roku Kazimierz Jagiellończyk ustanowił prawo składu dla Kołomyi. Odtąd kupcy jadący z solą i innymi towarami na Podole obowiązani zostali do wystawiania swych towarów na sprzedaż w Kołomyi. Ilustr.: Autor nieustalony, Handel solą w średniowieczu.
https://www.nowytarg.pl/dane.php?cid=790
BK
490 lat temu 22 sierpnia 1531 roku pod Obertynem hetman wielki koronny Jan Tarnowski pokonał ponad trzykrotnie liczniejszą armię hospodara mołdawskiego Piotra IV Raresza, zwanego Petryłą. To wspaniałe zwycięstwo oręża polskiego, opisywane w literaturze przedmiotu, zakończyło spór polsko-mołdawski o Pokucie. Dla uczczenia 400 rocznicy zwycięstwa polskiego pod Obertynem Towarzystwo Gimnastyczne Sokół w Kołomyi ufundowało i postawiło w 1931 roku na kurhanie obertyńskim krzyż żelazny z tablicą upamiętniającą ten wyczyn.
Ilustr.: Bitwa pod Obertynem 22 sierpnia 1531 r., Tadeusz M. Nowak, Jan Wimmer, Historia oręża polskiego 963-1795, Warszawa 1981.
BK
405 lat temu w 1616 roku, za panowania króla Zygmunta III Wazy, komisja sejmowa przeprowadzając lustrację dóbr królewskich województwa ruskiego zdecydowała o przeniesieniu Kołomyi, zniszczonej przez wody Prutu i liczne najazdy tatarskie, w inne miejsce. Nowe miasto powstało około roku 1624 na wyżej położonym terenie, na północ od ruin miasta, wzdłuż gościńca prasolnego. Stanowisko wójta piastował wówczas Piotr Koryciński a starostą był Stanisław Rewera Potocki.
Ilustr.: Lustracja województwa ruskiego 1661-1665, Ossolineum.
BK
160 lat temu staraniem Rady Gminy we wrześniu 1861 roku założono w Kołomyi pierwszą szkołę średnią – 4-klasowe miejskie gimnazjum niższe z językiem wykładowym niemieckim. Początkowo szkoła mieściła się w gmachu dawnego podominikańskiego budynku klasztornego. 10 lat później gimnazjum upaństwowiono a jego sława przekroczyła granice miasta. W II Rzeczpospolitej patronem szkoły został król Kazimierz Jagiellończyk.
Ilustr.: Wojciech Weiss, Student, olej 1897, Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu w Krakowie.
BK
150 lat temu 6 sierpnia 1871 roku dokonano konsekracji, wybudowanej w 1855 roku na miejscu klasztoru dominikańskiego w Kołomyi, cerkwi grecko-katolickiej pw. Św. Michała Archanioła.
Ilustr.: Cerkiew Św. Michała w Kołomyi, fot. Roman Piotrowski 2006.
BK
145 lat temu w roku 1876 założono w Kołomyi Krajową Szkołę Garncarską. Jej inicjatorem był Włodzimierz hr. Dzieduszycki, fundator i założyciel Muzeum Przyrodniczego we Lwowie oraz obywatel honorowy Kołomyi. Szkoła mieściła się przy ulicy Dzieduszyckich.
Ilustr.: Dawna Szkoła Garncarska, fot. Anna Gmurek 2017
BK
135 lat temu 15 listopada 1886 roku otwarto, idącą przez środek miasta, słynną Kołomyjską Kolej Lokalną, popularnie zwaną „lokalką”, Kołomyja – Słoboda Rungurska. Wybudował ja Stanisław Szczepanowski, pionier przemysłu naftowego w Galicji i twórca świetności Słobody Rungurskiej (kopalnie), Peczeniżyna (rafineria) i Kołomyi zwany „królem nafty, honorowy obywatel Kołomyi i patron ulicy w Kołomyi do 1939.
Lokalka, fot. Maksymilian Prelicz l. 30. XX w.
BK
130 lat temu w roku 1891 w stulecie uchwalenia Konstytucji 3 Maja Komitet kołomyjski w składzie: Gwido Pogonowski, Ludwik Janisch i Michał Jaworski wydał książkę z tekstem konstytucji i artykułami omawiającymi problermy Pokucia pt.: Kołomyjska Księga Pamiątkowa ku uczczeniu setnej rocznicy ogłoszenia Konstytucyi Polskiej z dnia Trzeciego Maja r. 1791. Wydrukowano ją w drukarni Pillera we Lwowie. Autorami poszczególnych artykułów byli wyłącznie obywatele pokuccy. Dochód ze sprzedaży przeznaczono na rzecz Czytelni im. Kraszewskiego w Kołomyi. Tekst książki znajdziesz pod poniższym adresem.
Ilustr.: Strona tytułowa Kołomyjskiej Księgi…
BK
120 lat temu w 1901 przebudowano cały gmach c.k. Gimnazjum dodając skrzydło północne, gdzie przeniesiono II Gimnazjum z ruskim językiem wykładowym. W skrzydle zachodnim od ulicy Mickiewicza pozostało I Gimnazjum z polskim językiem wykładowym. Wejścia do obu gimnazjów zaakcentowały attyki a gabinety obu dyrektorów ozdobiły piece z kafli miejscowej Szkoły Garncarskiej. Budową kierowali architekci lwowscy Kubisz i Felicjan Bajan, ojciec znanego pilota, zwycięzcy w zawodach lotniczych Challenge w 1934 roku – Jerzego Bajana, który w latach 1916-18 był uczniem kołomyjskiego gimnazjum.
Ilustr.: Gimnazjum, fot. Anna Gmurek 2019.
BK
110 lat temu w roku 1911 przy kołomyjskim Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół” powstała I drużyna skautowa im. hetmana Stanisława Żółkiewskiego – organizacja wychowawcza oparta na samodoskonaleniu charakteru i odporności fizycznej oraz służbie wobec ojczyzny. Jej pracę organizacyjną rozpoczął w Kołomyi sam twórca skautingu Andrzej Małkowski, który przybył tu 3 grudnia z odczytem. Skupiała ona młodzież gimnazjalną. Dwa lata później spośród młodzieży szkoły drzewnej i klas niższym gimnazjum założono II drużynę skautową im. Stefana Czarnieckiego oraz III im. Tadeusza Kościuszki i IV – im. księcia Józefa Poniatowskiego. Założycielem dwóch pierwszych drużyn był Bożymir Stala, przyszły kawaler VM z roku 1920.
Ilustr.: Krzyż harcerski (u skautów w miejscu lilijki była gwiazda promienna).
BK
105 lat temu 28 czerwca 1916 roku rozegrała się wielka bitwa pod Kołomyją. W wyniku ofensywy gen. Brusiłowa rosyjska armia pokonała austro-węgierską Armię Karpacką gen. Pflanzer-Baltina. Rosjanie po raz drugi w czasie I wojny weszli do miasta 30 czerwca 1916.
Ilustr.: Zniszczone kamienice w rynku, Archiwum Austriackie.
https://www.bildarchivaustria.at/Pages/Search/QuickSearch.aspx?p_iCollectionID=15760977
BK
100 lat temu 29 czerwca 1921 roku rozkazami MSWojsk. nr 8432 i dowództwa 2 Armii WP nr 92 po zakończonej wojnie bolszewicko-polskiej 49 pułk piechoty został przeniesiony z 18 Dywizji Piechoty do 11 DP z miejscem postoju w Kołomyi. Jego pierwszym dowódcą w czasach pokoju został mjr Bernard Mond, stanisławowianin pochodzenia żydowskiego. Okryty sławą Obrońcy Lwowa, w wojnie bolszewicko-polskiej dowodził harcerskim ochotniczym 205 pp. Późniejszy generał, budowniczy Domu Oświatowego i stadionu wojskowego WCKS „Pokucie” w Kołomyi, w czasach PRL-u został pomocnikiem magazyniera.
Pułk wywodził się z Armii Polskiej we Francji. Zimą 1919 roku z francuskiej 68 Dywizji Piechoty utworzono polską Dywizję Instrukcyjną armii gen. Hallera, przeznaczoną do utworzenia w Polsce wyszkolonych kadr dla nowych jednostek. W jej ramach od stycznia do kwietnia 1919 roku przystąpiono do formowania 3 Pułku Instrukcyjnego Grenadierów na bazie trzech kompanii instrukcyjnych 27, 28 i 29 oraz części kadry z rozformowanego francuskiego 344 pułku piechoty i po przejęciu jego wyposażenia. Około 20 maja pułk przybył do Polski a 1 sierpnia Dywizja Instrukcyjna została przemianowana na 8 Dywizję Strzelców Polskich a pułk na 15 Pułk Strzelców Polskich. Kolejna zmiana nazwy nastąpiła 1 września, po zreorganizowaniu armii gen. Hallera, na 149 Pułk Strzelców Kresowych. W grudniu 1919 roku 149 psk włączono do grupy taktycznej gen. Franciszka Kraliczka-Krajowskiego i wysłano na front południowo-wschodni w rejon Kamieńca Podolskiego. 25 marca 1920 roku pułk otrzymał nazwę 49 Pułk Piechoty w ramach 11 DP, a 4 marca 1938 roku 49 Huculski Pułk Strzelców 11 Karpackiej Dywizji Piechoty.
W tym miejscu należy wspomnieć o drugim pułku o tej samej numeracji – 49 psk. Ten miał swe początki we Włoszech gdzie z jeńców polskich utworzono 3 pp im. Garibaldiego. Po przewiezieniu do Francji 16 kwietnia 1919 roku otrzymał nazwę 7 Pułku Strzelców Polskich z przydziałem do 3 Dywizji Strzelców armii gen. Hallera. Do Polski pułk przybył 11 maja a 1 września został przemianowany na 49 Pułk Strzelców Kresowych z przydziałem do 11 DP, pełniąc służbę graniczną do 24 grudnia wzdłuż Zbrucza, od Husiatyna do Okopów Świętej Trójcy. Wówczas przydzielono do pułku żołnierzy z Pomorza. W marcu 1920 roku zdemobilizowano starsze roczniki żołnierzy a pozostałych 24 marca włączono do 65 Starogardzkiego Pułku Piechoty w Tucholi. Następnego dnia, 25 marca, nazwę 49 pp przejął nasz kołomyjski pułk. Zagadkę drugiego pułku rozwikłał kołomyjanin płk pilot Bolesław Balwirczak.
Kołomyja swe związki z 49 pp datuje od sierpnia 1919 roku gdy przybyło tu pięciu oficerów z pułku celem utworzenia Batalionu Zapasowego nr 8. Uzupełniony przez rekrutów z Pokucia baon stacjonował w Kołomyi do sierpnia 1920 roku i uzupełniał straty walczącego z bolszewikami 49 pp. W grudniu 1919 roku do miasta zaczęli napływać ranni i chorzy żołnierze 49 pp walczący na froncie południowo-wschodnim z Armią Konną Budionnego. Na kołomyjskim cmentarzu rzymsko-katolickim spoczywa ponad 80 żołnierzy 49 pp z tej kampanii w całkowicie zdewastowanej i zrównanej z ziemią kwaterze.
Przybyły na początku lipca pułk zajął koszary austro-węgierskie rozrzucone po całym mieście. Mieszkańcy jak i żołnierze z oficerami zwali je od koloru elewacji. Nazwy oficjalne funkcjonowały w dokumentacji pułkowej.
Koszary „Czerwone” położone przy dawnej ulicy Czarnieckiego nazwę wzięły od koloru cegły klinkierowej. Nosiły nazwę im. gen. Józefa Hallera na pamiątkę pobytu w 1915 roku II Brygady Legionów Polskich w Kołomyi. Wg R. Brykowskiego w 1931 roku zmieniono nazwę na Koszary im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, ale do połowy 1938 w rozkazach dziennych pułku pozostał gen. Haller. Przed 1914 stacjonował tu 36 Pułk Piechoty Obrony Krajowej „Kolomea”, w 1939 – I baon 49 hps.
Koszary „Białe” złożone z dwóch budynków przy dawnej ulicy Paderewskiego nosiły oficjalną nazwę im. gen. Mieczysława Norwid-Neugebauera. Tu także przed 1914 kwaterował 36 pp Obrony Krajowej, natomiast w 1939: II baon 49 hps. Oprócz sal żołnierskich, wykładowych, magazynów i własnej kuchni siedzibę swą znalazła tu orkiestra pułkowa z rozgłośnią. W budynku od strony ulicy mieściło się dowództwo garnizonu kołomyjskiego i 49 pp (w 1925 było w gmachu Rady Powiatowej przy Alei Wolności) z kwatermistrzostwem, a sąsiednie wille wynajmowali wyżsi rangą oficerowie.
Koszary „Żółte” nazwane im. Księcia Józefa Poniatowskiego, składały się z dwóch identycznych budynków przy dawnej Alei Wolności. Przed 1914 stacjonował tu galicyjsko-bukowiński I baon 24 Pułku Piechoty „ Generała von Kummer”, a w 1939 III baon 49 hps. W latach 30. XX wieku w jednym z nich urządzono Szkołę Handlową TSH oraz Państwową Szkołę Szewską.
Koszary „Jagiellońskie” nazwano od ulicy przy której znajdowały się i nigdy nie zmieniły nazwy. Były dużym zespołem koszarowym z najstarszym budynkiem pochodzącym z 1886 roku, obejmującym garnizonową pralnię z łaźnią, rusznikarnię, garaż samochodowy, stajnie dla koni z ujeżdżalnią i później powstałym stadionem sportowym. Miejsce jednego z dywizjonów czeskiego 7 Pułku Dragonów „Ks. Lotaryńskiego Karola Leopolda” zajęły: kompania gospodarcza, oddział zwiadowców, pluton pionierów, pluton łączności i pluton artylerii piechoty 49 hps oraz żandarmeria garnizonowa.
Ilustr.: Okładka „Wiarusa” nr 31 z 1938 przedstawiająca żołnierza 49 hps w odświętnym umundurowaniu, z oznakami pułkową i 11 KDP.
http://zbrojownia.cbw.wp.mil.pl:8080/dlibra/docmetadata?id=12232&from=pubindex&dirids=1&lp=2997 [źródło zdjęcia. Czytaj tam artykuł Święto huculskiego pułku piechoty]
BK
95 lat temu w roku 1926 założono w Kołomyi Szkołę Handlową Towarzystwa Szkoły Handlowej. 10 lat później przekształcono ją w 4-klasowe koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie.
Ilustr. Reprodukcja świadectwa Gimnazjum Kupieckiego (w oryginale rysunek w kolorze zielonym).
BK
90 lat temu w 1931 roku w sali Miejskiej Komunalnej Kasy Oszczędności wystąpili z recitalami znakomici artyści scen karabetowych z Warszawy: Hanka Ordonówna (1), Loda Halama (2) i Lopek Krukowski (3) oraz najsłynniejszy chór rewelersów Chór Dana (4). Kołomyja była od zawsze rozśpiewanym miastem. Tu działały szkoły muzyczne, teatry i teatrzyki amatorskie, chóry, orkiestry jazzowe a uroczystości uświetniały orkiestry, w tym najlepsza wojskowa 49 pp. W domach zawsze ktoś grał na pianinie czy skrzypcach, nie mówiąc już o śpiewie. Posłuchajmy czym zachwycali się nasi dziadkowie w latach trzydziestych.
Ilustr.: Hanka Ordonówna, fot. FoKa/FORUM.
https://www.youtube.com/watch?v=ZJr_QOPfFqg
https://www.youtube.com/watch?v=Ud9efJeicsc
https://www.youtube.com/watch?v=9Pbbhk-uJ3I
https://www.youtube.com/watch?v=y62iWoDyoZs
BK
90 lat temu 6 sierpnia 1931 roku Rada Miejska zmieniła nazewnictwo ulic kołomyjskich. Przybyło aż 148 nowych nazw, uliczki te istniały zwykle pod nazwą np. II Boczna Sobieskiego czy Skupniewicza. Do dzisiaj przetrwało 31 nazw z lat 30. XX w.
Ilustr.: B. Krupska, Kołomyja, plan miasta wg stanu z 1939 r., fragment.
BK
90 lat temu 11 września 1931 roku odsłonięto w Kołomyi drugi pomnik poświęcony poecie z Hołoskowa Franciszkowi Karpińskiemu (pierwszy zniszczono podczas walk bratobójczych w 1919), ze składek miejscowej młodzieży. Popiersie autorstwa Stanisława Tracza, profesora Szkoły Przemysłu Drzewnego, ustawiono na zachowanym postumencie z poprzedniego pomnika w południowej części Rynku, którą na cześć poety nazwano Placem Karpińskiego.
Ilustr. Pomnik Franciszka Karpińskiego w Kołomyi, fot. NN.
BK
90 lat temu 9 grudnia 1931 roku przeprowadzono Ogólnopolski Spis Ludności. Kołomyja liczyła 33 788 mieszkańców, w tym: Żydów 14 332 (42,4%), Polaków 12 450 (36,8%), Ukraińców 6 215 (18,4%), Niemców 483 (1,4%) oraz innych narodów (1%). We wszystkich wyznaniach dominowały kobiety.
Ilustr.: Drugi powszechny spis ludności z dn. 9 XII 1931 r. Województwo stanisławowskie, Warszawa 1938 (wydanie książkowe).
BK
85 lat temu w dniach 13-14 czerwca 1936 roku odbył się Kołomyi Regionalny Kongres Eucharystyczny Pokucia. Przybyli nań: abp Bolesław Twardowski, bp Eugeniusz Baziak, ks. infułat hr. Badeni.
Ilustr.: Procesja idąca w stronę kościoła parafialnego, Fotoalbum ks. Ludwika Peciaka.
BK
80 lat temu w nocy z 14 na 15 sierpnia 1941 roku w Czarnym Lesie w pobliżu Stanisławowa Gestapo dokonało egzekucji ok. 250 przedstawicieli polskiej inteligencji, głównie nauczycieli, ze Stanisławowa i Pokucia. Zbrodnia ta wymierzona w polską elitę intelektualną, w ramach akcji Intelligenzaktion, trwała do 1943 roku. Listy aresztowanych przygotowywali nacjonaliści ukraińscy. Ofiary upamiętnia tablica epitafijna w katedrze wrocławskiej odsłonięta w 1983 roku oraz pomnik z tablicą ufundowany w miejscu zbrodni przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w 1991 roku. W pobliżu w Demianowym wąwozie koło Pasiecznej 10 grudnia 1939 roku NKWD zamordowało czterech policjantów z Kołomyi.
Ilustr.: Pomnik zamordowanych w Czarnym Lesie, i Tablica upamiętniająca kołomyjskich policjantów, fot. Jacek Krupski 2019.
BK
80 lat temu roku od 21 sierpnia do 9 grudnia 1941 roku Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich gen. Stanisława Kopańskiego, czechosłowacki 11 Batalion Piechoty oraz jednostki brytyjskie uczestniczyli w obronie twierdzy Tobruk w północnej Afryce przed wojskami niemiecko-włoskimi. W walkach tych polegli z Pokucia: kapral Wilhelm Cieślik, kanonier Józef Juda, plutonowy podchorąży Józef Rowiński, wszyscy trzej z Nadwórnej, bombardier Ludwik Hoffman z Bitkowa, strzelec Jan Nikoforuk z Kniaża, oraz kanonier Michał Tryszczuk ze Starych Kut.
Ilustr.: Brytyjski Cmentarz Wojenny w Tobruku.
BK
75 lat temu 28 kwietnia 1946 roku, tydzień po świętach wielkanocnych wyruszył z Kołomyi na Zachód w nieznane jeden z ostatnich a może ostatni transport wysiedlonych Polaków, mieszkańców miasta od XIV wieku.
Ilustr.: Dworzec kolejowy, fot. Anna Gmurek 2019.
BK
30 lat temu 26 lutego 1991 roku został zarejestrowany Oddział Kołomyjan „Pokucie” przy Towarzystwie Miłośników Lwowa we Wrocławiu. W jego skład wchodziły Kluby terenowe w Oleśnicy, Oławie, Kluczborku i Wrocławiu. Przewodniczacym został Mieczysław Rutowicz, pierwszym wiceprzewodniczącym – Jadwiga Tarkowska, 2 wiceprzewodniczącym – Józef Sanojca i trzecim wiceprzewodniczącym – Eugeniusz Stadniczenko, sekretarzem – Danuta Krupska a skarbnikiem – Zofia Więckowska. Kołomyjanie rozpoczęli swą działalność już w 1987 roku. Doniosłą rolę w zjednoczeniu ziomków odegrał ks. Stanisław Jaremczuk, który po latach poszukiwań odnalazł obraz Matki Bożej Kołomyjskiej w kościele OO. Kapucynów w Skomielnej Czarnej. I tak od roku 1988 Kołomyjanie pielgrzymują w pierwszą niedzielę września przed oblicze Madonny Kołomyjskiej.
Ilustr.: Symbol Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich.
BK
30 lat temu 17 października 1991 przybył do Kołomyi z Polski ks. Piotr Buk, który został pierwszym po II wojnie proboszczem odrodzonej parafii rzymskokatolickiej przy kościele pojezuickim pw. św. Ignacego Loyoli. Podniósł z ruin odzyskane świątynie w Kołomyi, Gwoźdźcu, Ceniawie, Ottynii, Zabłotowie, Kosowie i Kutach. Szybko zdobył zaufanie i szacunek swych parafian a także przyjaźń młodzieży. Oprócz pracy duszpasterskiej prowadził działalność oświatowo-kulturalną: założył chór młodzieżowy polsko-ukraiński, zespół muzyczny, oraz klasę nauki języka polskiego w szkole ukraińskiej. Służył integracji obu narodów. 20 listopada 1995 roku wraz z ks. Józefem Trelą, proboszczem w Obertynie i Ceniawie, został oskarżony o szpiegostwo! i wydalony z Ukrainy. Obecnie jest proboszczem parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sanoku. Więcej czytaj w GsP nr 4(16) 1995.
Ilustr.: Ks. Piotr Buk z młodzieżą kołomyjską na Górze Oskrzesinieckiej, fot. NN.
BK